صنعت اسب در ايران

ثبت مشخصات اسب ها ثبت مشخصات يکي از مسايل مهم و مورد نياز در هر واحد اسبداري ثبت مشخصات اسبهاي موجود در آن است. از اين بخش در تنظيم شناسنامه، کارتهاي بهداشتي و.... نيز استفاده هاي زيادي مي شود. در اينجا خلاصه اي از آنچه که بايد در اين رابطه دانست مي آوريم: روش هاي تعيين هويت: الف) ثبت علايم ظاهري: در اين روش کليه علايم و رنگ هاي طبيعي اسب شامل تمامي نشانه هاي صورت، دست، پا، خطوط پشت، رنگ بدن و نوع پيچش مو ثبت مي شود. اين روش در عمل چندان موثر واقع نشد چون اين احتمال وجود دارد که بخش يا بخشهايي از علايم ناديده گرفته شود. در مورد پيچش مو هم با استفاده از صفحات گل رس طرح پيچش موي پيشاني اسب را قالب زده و چون اين پيچش ها مشابه نيست براي شناسايي اسب استفاده مي کنند ولي تهيه اين صفحات و همچنين خواندن آنها دشوار است و ديگر مورد استفاده قرار نمي گيرد. ب) خالکوبي لب: در اين روش يک رنگ پاک نشدني بر روي بافت هاي زير پوست در سطح داخلي لب اسب تثبيت مي شود. اين روش به دليل محمدود بودن اطلاعات قابل ثبت مخصوصا" در کره ها به دليل کوچک بودن سطح لب، پاک شدن به مرور زمان و همچنين به وسيله اشعه ليزر و ايجاد جابجايي و نيز احتمال انتقال بيماريها به خصوص کم خوني عفوني و مسري اسب در اثر استفاده مکرر شماره هاي ميخ دار، منسوخ شده است. پ) داغ گرم: در اين روش از آهن سرخ شده استفاده مي شود و با توجه به دردناک بودن، بزرگ بودن شماره ها و حروف و محدوديت ثبت اطلاعات، زخم شدن و مشکلات ديگر، مورد استفاده قرار نمي گيرد. اين نوع داغ بر روي ديواره سم هم انجام مي گيرد تا بدون درد باشد اما با توجه به رشد سم هر 7-5 ماه نياز به تجديد دارد و محدوديت ثبت علايم بيشتر است. ت) داغ سرد: عبارت است از قرار دادن يک فلز منجمد مسي بر روي پوست اسب. داغ سرد سلول هاي رنگ ساز پياز موهايي را که مستقيما" زير داغ مسي قرار دارند، از بين مي برد و موي ناحيه داغ زده به رنگ سفيد مي رويد که سطح آن بسيار تيز و زبر است. اين روش براي شماره گذاري از سيستم قرارداي اعداد و حروف بهره نمي گيرد بلکه از نوعي سيستم زاويه اي استفاده مي کند که در مقايسه با روش اعداد و حروف دقيق تر است و توان شماره گذاري را افزايش مي دهد، به اين معنا که مي توان تعداد زيادي اسب را بدون تکرار شماره ها شناسايي يا علامت گذاري نمود. اين روش براي اسب دردآور نيست و اسب فقط سوزشي را در ناحيه داغ احساس مي کند که البته به منظور جلوگيري از هرگونه واکنش ناگهاني با اسب توسط لواشه مهار شود. لوازم مورد نياز: داغ مسي، ازت مايع، الکل، ماشين يا تيغ موزن، يخدان يونوليتي براي حفظ ازت، برس نايلوني براي تميز کردن دستگاه، وسايل مهار کامل اسب. اعداد قراردادي بين المللي جهت داغ اسب عرب (و همچنين دره شوري) مراحل اجرا: پس از مهار اسب، ناحيه مورد نظر را مشخص و موهاي آن را مي تراشيم. اين محل در اسب هاي نژاد عرب و دره شوري در زير يال روي گردن و در ساير نژاد ها بر روي کتف سمت چپ مي باشد. سپس شماره و اعداد مورد نظر را با دقت در دستگاه قرار مي دهيم، دستگاه را در يخدان يونوليتي داخل ازت مايع (196- درجه) قرار مي دهيم، محل تراشيده شده را با الکل مرطوب کرده تا ضمن ضد عفوني باعث سرد شدن موضع و کاهش جريان خون شود و دستگاه ديرتر گرم شود، حالا دستگاه منجمد را به صورت يکنواخت روي پوست بفشاريد و مواظب باشيد که جابجا نشود. مدت زمان نگه داشتن دستگاه بر روي پوست به رنگ اسب بستگي دارد هر چه اسب تيره تر و جوان تر باشد مدت زمان کمتر و هرچه روشن تر باشد به مدت بيشتري نياز دارد به هر حال اين زمان با ازت بين 20 – 8 ثانيه و با يخ خشک بين 38 – 28 ثانيه است. اسب ها را از 18 ماهگي به بالا داغ مي زنند به جز اسب هاي عرب که از 4 ماهگي به بعد نيز با دستگاه کوچک داع مي کنند. براي داغ زدن هر اسب شماره ها به دقت تنظيم و با برس تميز کنيد. محل داغ پس از چند دقيقه ورم مي کند و پس از مدتي محو مي شود و موهاي موضع پس از حدود 1 ماه مي رويند. در اسب هاي تيره که زمان کمتر صرف مي شود رنگدانه ها از بين مي رود و در محل داغ موي سفيد مي رويد و در اسب هاي سفيد که زمان بيشتر صرف مي شود پياز مو مي سوزد و ديگر مو نمي رويد و در نتيجه شماره ها به رنگ سياه نمايان مي شود. انواع داغ هاي سرد مورد استفاده در ايران: در اسب عرب: دستگاه داغ اسب عرب مستطيل بوده و شکل آن اينگونه است: 　 01 مربوط به اسب عرب خالصي است که در اختيار دولت مي باشد (معاونت فني فدراسيون) 02 اسب عرب عشايري 03 اسب عرب خالص شخصي 04 اسب دوخون عرب و يک نژاد بومي ديگر کشور 05 اسب دو خون عرب و تاروبرد 00KH اسب عرب خالص خوزستان که در ابتدا با 02 نشان داده مي شده و بعدها با اين داغ شناسايي و ثبت گرديده است. امروزه (تا سال84 شمسي) از اين ميان فقط از سه داغ 01، 03 و 00KH استفاده مي شود و براي نژاد دره شوري نيز 00Dدرج مي گردد. در ساير نژادها: اين دستگاه تقريبا" مربع بوده و شکل داغ آن به اين صورت مي باشد: IR نشان دهنده اين است که اسب در ايران داغ خورده و دوخون يا تاروبرد است (اين تفاوت نژاد در شناسنامه ذکر مي شود). به جاي IR براي نژاد کرد –K، ترکمن –T، ورزشي –S و اسب خزر –P قرار مي گيرد. دو رقم سمت راست بالا نشان دهنده سال تولد به شمسي و چهار رقم پايين بيانگر شماره شناسنامه يا سريال کامپيوتر مي باشد که در شناسنامه بعد از پيش شماره نژاد ذکر مي شود. در شناسنامه هر نژاد با يک پيش شماره مشخص مي شود که شماره داغ ترکيب شده و شماره شناسنامه اسب را تشکيل مي دهد، مانند: 10: ترکمن ، 11: تاروبرد ، 12: دوخون و . . نحوه خواندن داغ اسب هاي غير عرب در ايران اسب ايراني: لازم به توضيح است که از سال 84 به بعد ميکروچيپ جايگزين داغ شده و کليه اسب ها از اين طريق شناسايي و ثبت مي شوند. فعلا" (سال87) در شناسنامه ها نيز فقط نژاد عرب، ترکمن، تاروبرد، ورزشي و بومي ايران درج مي شود. ث) ميکروچيپ: اين روش راحت ترين و مطمئن ترين روش شناسايي و تشخيص هويت اسب مي باشد. در اين روش توسط يک تفنگ مخصوص يا آمپول کد رمزداري به اندازه دانه برنج در زير پوست در ناحيه گردن اسب کاشته مي شود. ميکروچيپ استريل بوده و با بافت بدن حيوان همخواني داشته و تا آخر عمر در بدن وي محفوظ و باقي مي ماند. روش خواندن اطلاعات ميکروچيپ بسيار آسان است. با دستگاه بازخوان از فاصله 5 تا 7 سانتي پوست اسب مورد نظر، اطلاعات موجود در زير پوست را بازخواني مي کنند. ج) اسکن چشم: در اين روش توسط دستگاه مخصوص از عنبيه چشم اسب عکسبرداري مي شود و اين روشي بسيار دقيق براي شناسايي اسب ها مي باشد و مخصوصا" در اسب هاي کورس از اين روش استفاده مي شود.

آشنایی با نژاد اسب مورگان اسب نژاد مورگان اولین نژاد اسبی است که در آمریکا به ثبت رسیده است. نژاد اسب مورگان از یک نریان به نام "جاستین مورگان" (Justin Morgan) منشا گرفته است. در این بخش دنیای اسب می خواهد شما را با این نژاد بیشتر آشنا کند: جاستین مورگان که در سال 1789 در ورمونت (راندولف) متولد شد، در ابتدا "فیگور"‌(Figure) نامیده می شد، اما بعد از اینکه صاحبش درگذشت، او را به نام صاحبش (جاستین مورگان، معلم و آهنگساز) نامگذاری کردند. صاحب جدید این نریان که "رابرت ایوانز" نام داشت پی برد که این اسب کوچک با قد 14 وجب می تواند بسیار سریع بدود و بارهای بسیار سنگین را بکشد و در این زمینه ها از اسب های دیگر جلوتر است. به همین دلیل از او برای حمل و نقل بار، شخم زنی، جابجایی هیزم و از این قبیل امور استفاده می شد. جاستین مورگان در طول زندگی خود در هر نوع مسابقات پرش یا حمل بار و ... شرکت داده شد. و هرگز اسبی نتوانست او را شکست دهد. زندگی این اسب اعجاب انگیز در سال 1821 وقتی 32 ساله بود به علت لگد خوردن از یک اسب تربیت نشده به پایان رسید. همه ی اسب های نژاد مورگان امروزی حاصل زاد و ولد سه پسر معروف جاستین مورگان به نام های "شرمن" (Sherman)، "وودبری" (Woodbury) و "بولراش" (Bullrush) هستند. خود جاستین مورگان به احتمالا ترکیبی از نژاد پا کوتاه (تاتو) ویلزی و تروبرد بوده است. اسب های نژاد سدلبرد، استانداردبرد و تنسی واکینگ همگی دارای خون مورگان هستند. امروزه اسب های نژاد مورگان در فعالیت های سوارکاری، ارابه رانی و همچنین سواری تفریحی مورد استفاده قرار می گیرند. زمانی مورگان ها اسب رسمی ارتش آمریکا به شمار می آمدند.

اسب نژاد سدلبرد آمریکایی در سده 1800 میلادی در ایالت های غربی آمریکا به خصوص ایالت کنتاکی پیدا شد. این اسب در اصل کنتاکی سدلر (Kentucky Saddler) نام داشت و نتیجه کشش انتخابی از اسبهای نژاد کانادایی و Narragansett Pacer، اسبهای نژاد مورگان و اسبهای تروبرد برد. اسب نژاد سدلبرد یک اسب چشمگیر و خوش اندام بود و صحنه کشیدن کالسکه های کلیسا توسط این نژاد اسب در روزهای یکشنبه برای محلی ها بسیار دلنشین و تحسین برانگیز بود. اسب نژاد سدلبرد اگرچه به عنوان اسب کاری بسیار مفید واقع می شود، اما غالبا به عنوان اسب نمایشی در نظر گرفته می شود که با زین به نمایش گذاشته می شود. اسب سدلبرد با داشتن پنج نوع حرکت، با یال و دم کامل به صحنه نمایش برده می شود. اسب نژاد سدلبرد علاوه بر انواع حرکت معمول همه اسبها که شامل قدم، یورتمه و تاخت می شود، نوع دیگری حرکت آرام انجام می دهد که به صورت خرامیدن آهسته با چهار ضرب است که طی آن قبل از هربار ضربه زدن سم اسب بر زمین، یک مکث عمدی کوتاه وجود دارد. حرکت مخصوص و متفاوت دیگر اسب نژاد سدلبرد، حرکت "راک" است که حرکتی چهار ضربی و سریع است. اسب نژاد سدلبرد دارای 16 وجب قد است، و استفاده های آن علاوه بر نمایش، در زمینه دامداری، پرش با اسب، و سواری تفریحی و کاری می باشد. اسب نژاد سدلبرد در رشته درساژ بسیار خوب عمل می کند. اسبهای نژاد سدلبرد بسیار باهوش بوده و سرشت خوشایند و اخلاق خوبی دارند، توانایی و بنیه خوبی دارند، تعادلشان زیاد است و به عنوان اسب شخصی بسیار مطلوب است.