ﻣﺸﻤﺸﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﻣﺴﺮي، ﺧﻄﺮﻧﺎك و ﻛﺸﻨﺪه (ﺑﺎ ﻣﻴﺰان اﺑﺘﻼء و ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎﻻ) 

در ﺗﻚ ﺳﻤﻴﺎن و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻴﻤﺎري ﺷﻐﻠﻲ و ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل از ﺣﻴﻮان ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ 

ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ ﮔﺮدد. ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎري ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﺑﻮرﺧﻮﻟـﺪرﻳﺎ ﻣـﺎﻟﺌﻲ ( Burkholderia malei)

ﺑﻮده و ﻫﻤﻮاره اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎي دور ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﻀﻼت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ در ﺗﻚ ﺳـﻤﻴﺎن و اﻓـﺮاد در 

ﺗﻤﺎس ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ. اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري در اﺳﺐ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ دو ﺻﻮرت ﺣﺎد، ﻣﺰﻣﻦ و ﺣﺘـﻲ ﺷـﻜﻞ ﻣﺨﻔـﻲ 

ﺑﺮوز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ . ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻴﺶ ازﺣﺪ اﻻغ و ﻗﺎﻃﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﻤﺸﻪ و در ﭘﻲ ﺳـﭙﺘﻲ ﺳـﻤﻲ ﺣﺎﺻـﻠﻪ، 

اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﺗﻚ ﺳﻤﻴﺎن ﺷﻜﻞ ﺣـﺎد و ﻓـﻮق ﺣـﺎد ﻣﺸﻤﺸـﻪ را ﺑـﺮوز داده و در ﻣـﺪت ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ﺗﻠـﻒ 

ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ . ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻚ ﺳﻤﻴﺎن ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻴﻮاﻧـﺎت از ﻗﺒﻴـﻞ ﮔﺮﺑـﻪ ﺳـﺎﻧﺎن (ﺑـﻪ واﺳـﻄﻪ ٔ ﻣﺼـﺮف ﮔﻮﺷـﺖ 

ﺗﻚ ﺳﻤﻴﺎن) و ﻧﺸﺨﻮارﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﺜﻞ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺑﺰ ﻧﻴﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺣﺴﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ .

اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻮﺟﺐ اﺑﺘﻼء دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺴﻲ، ﭘﻮﺳﺖ وﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﻨﻔﺎوي ﺣﻴﻮان ﻣﺒﺘﻼ ﻣـﻲ ﮔـﺮدد و ﻋﺎﻣـﻞ 

ﺑﻴﻤﺎري از ﺗﺮﺷﺤﺎت ﻣﻨﺨﺮﻳﻦ، ﺟﺮاﺣﺎت ﭘﻮﺳﺘﻲ و ﻋﻘﺪه ﻫﺎي ﻟﻨﻔﺎوي درﮔﻴـﺮ در داﻣﻬـﺎي ﻣﺒـﺘﻼ ﻗﺎﺑـﻞ 

ﺟﺪاﺳﺎزي اﺳﺖ . اﺑﺘﻼء ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺴﻲ ﺑـﻪ ﻣﺸﻤﺸـﻪ را ﺷـﻜﻞ ﻧـﺎزال (Nasal) و اﺑـﺘﻼء 

ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﺋﻴﻨﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺴﻲ را ﺷﻜﻞ رﻳﻮي ﻣﺸﻤﺸﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. اﺑﺘﻼء ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﻨﻔﺎوي ﭘﻮﺳﺖ 

(ﺷﻜﻞ ﭘﻮﺳﺘﻲ ﻣﺸﻤﺸﻪ) را ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﻴﻤﺎري ﻓﺎرﺳﻲ (Farcy) ﻳﺎ ﺳﺮاﺟﻪ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ . 

 ﻫﻤﻪ ﮔﻴﺮي ﺷﻨﺎﺳﻲ : ﻣﺸﻤ ﺸﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ ﺷﺪت وا در ﮔﻴﺮ ﺗﻚ ﺳﻤﻴﺎن (اﺳﺐ، ﻗـﺎﻃﺮ و اﻻغ) 

ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. اﺳﺒﻬﺎي ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻏﻴﺮﺣﺎد و ﻣﺨﻔﻲ (ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺳﺎﻟﻢ و ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ) ﺑﻪ ﺻـﻮرت 

ﻧﺎﻗﻠ ﻴﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﺪون ﺑﺮوز ﻋﻼﺋﻢ ﺑـﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑـﺎرز ﻣﺸﻤﺸـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ اﻧﺘﺸـﺎر 

ﺑﻮرﺧﻮﻟﺪرﻳﺎ ﻣﺎﻟﺌﻲ ﮔﺮدﻧﺪ. ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ راه اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﻤﺎري در ﺣﻴﻮاﻧﺎت از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻠﻊ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ .



ﻇﺮوف آب و ﻏﺬاي آﻟﻮده، دراﻧﺘﻘﺎل اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ اﻳﻔﺎ ء ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻄـﺮ ﺳـﺎز ﺑـﺮاي 

اﻧﺘﻘﺎل اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﻏﻴﺮ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ و ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺗﻚ ﺳﻤﻴﺎن دراﺻـ ﻄﺒﻞ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ 

زﻳﺮا ﺗﺮﺷﺤﻠﺖ ﻋﻔﻮﻧﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻴﺰ ازﺣﻴﻮاﻧﻲ ﺑﻪ ﺣﻴﻮان دﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﺑﻄﻮر ﻏﻴـﺮ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ 

در ﭘﻲ اﺳﺘﻔﺎهٔ ﻣﺸﺘﺮك از ﻟﻮزم اﺳﺒﺪاري ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﻧﺪ .

 ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ : ﻣﺸﻤﺸﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺷﻜﻞ ﺣﺎد (ﺑﺎ ﻋﻼﺋﻢ ﺷﺪﻳﺪ ﺗﻨﻔﺴﻲ، ﺗﻮرم ﻋﻘﺪه ﻫﺎ و 

ﻃﻨﺎب ﻫﺎي ﻟﻨﻔﺎوي)، ﺷﻜﻞ ﻣﺰﻣﻦ (ﺑﺎﻋﻼﺋﻢ ﭘﻮﺳﺘﻲ و ﻣﻨﺨﺮﻳﻦ و ) ﺷﻜﻞ ﻣﺨﻔﻲ (ﺑﺪون ﺑﺮوز ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ 

و ﻓﻘﻂ درﮔﻴﺮي رﻳﻪ ﻫﺎ) ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﻮد.ﺑﻄﻮرﻛﻞ ﺳﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﻣﺸﻤﺸﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻜﻞ ﭘﻮﺳﺘﻲ (ﺑﻴﻤﺎري 

Farcy ﻳﺎ ﺳﺮاﺟﻪ)، ﺷﻜﻞ ﻧﺎزال (Nasal) ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺋﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺴﻲ درﮔﻴﺮ ﺷﺪه و ﺷﻜﻞ رﻳـﻮي 

(اﺑﺘﻼء ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﺋﻴﻨﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺴﻲ) در ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪه اﺳـﺖ . ﺷـﻜﻞ ﺣـﺎد ﻣﺸﻤﺸـﻪ 

ﺑﻴﺸﺘﺮ در اﻻغ و ﻗﺎﻃﺮ رخ داده و اﺳﺒﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣـﺰﻣﻦ ﻣﺸﻤﺸـﻪ ﻣﺒـﺘﻼ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ . از ﺟﻤﻠـﻪ 

ﺟﺮاﺣﺎت ﺑﺎرز ﻣﺸﻤﺸﻪ در ﺗﻚ ﺳﻤﻴﺎن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺑـﺮوز اﻟﺘﻬـﺎب ﻧـﺪوﻟﻲ و ﻗﺮﺣـﻪ اي ﻣﺠـﺎري ﺗﻨﻔﺴـﻲ 

(ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺮاوﺷﺎت آﻣﺎﺳﻲ ﭼﺮﻛﻲ، ﭼﺴﺒﻨﺎك و زرد رﻧﮓ)، ﺑﺰرگ ﺷﺪن ﻋﻘﺪه ﻫﺎي ﻟﻨﻔﺎوي ﺗﺤﺖ ﻓﻜﻲ، 

ﺗﺸﻜﻴﻞ آﺑﺴﻪ ﻫﺎي رﻳﻮي و ﻧﺪول ﻫﺎي ﻋﻔﻮﻧﻲ در ﻛﺒﺪ و ﻃﺤﺎل، ﺗﻮرم ﻃﻨـﺎﺑﻲ ﺷـﻜﻞ ﻋـﺮوق ﻟﻨﻔـﺎوي و 

ﺑﺮوز آﺑﺴﻪ ﻫﺎي ﻧﺪوﻟﻲ (ﺑﺎ ﻗﻄﺮ 5/2-5/0 ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ) در اﻣﺘﺪاد آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺮوج ﭼﺮك روﻏﻨﻲ زرد رﻧﮓ 

ﻫﻤﺮاه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.

 ﺗﺸﺨﻴﺺ : ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺸﻤﺸﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪٔﻋﻼﺋـﻢ ﺑـﺎﻟﻴﻨﻲ، آزﻣـﻮن ﻣـ ﺎﻟﺌﻴﻦ، آزﻣﺎﻳﺸـﺎت ﺳـﺮﻣﻲ و 

ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺎﻛﺘﺮي اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.

 ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ : ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻣﺸﻤﺸﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻋﻼﺋﻢ ﺑـﺎﻟﻴﻨﻲ در ﺻـﻮرت وﻗـﻮع 

ﻋﻼﺋﻢ اﺧﺘﺼﺎص ﺷﻜﻞ ﺑﻴﻨﻲ و ﭘﻮﺳﺘﻲ ﺑﻴﻤﺎري اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ . ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ در ﺗﻚ ﺳﻤﻴﺎن ﻛـﻪ 

ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗﻔﺮﻳﻘﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺗﺐ، ﺗﺮﺷﺤﺎت ﻏﻠﻴﻆ ﭼﺴﺒﻨﺎﻛﻲ (از ﻳﻚ ﻳـﺎ ﻫـﺮ دو 

ﻣﺠﺮاي ﺑﻴﻨﻲ) ﻛﻪ ﺳﭙﺲ ﺧﺸﻚ ﺷﺪه و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﺒﺮه ﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ زرد رﻧﮓ در ﻟﺒـﻪ ﻫـﺎي ﺑﻴﺮوﻧـﻲ 

ﻣﻨﺨﺮﻳﻦ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ، آﺑﺴﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻈﻢ و ﺑﻲ ﺷﻜﻞ در ﺗﻴﻐﻪ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺑﻴﻨﻲ، ﻟﻨﻔﺎدﻧﻮﭘﺎﺗﻲ 

ﻧﺎﺣﻴﻪ، ﺟﺮاﺣﺎت ﺷﺒﻪ ﻛﻮرك (Boil-like) در ﻋﺮوق ﻟﻨﻔﺎوي ﻃﻨﺎﺑﻲ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ از ﻧﺎﺣﻴﻪ درﮔﻴﺮ زه ﻛﺸﻲ 

ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ، ﺗﻮرم ﭘﺎﻫﺎ، ﺳﺮﻓﻪ، ﺿﻌﻒ و ﻻﻏﺮي.

 ﺗﺸﺨﻴﺺ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ : آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺸﻤﺸـﻪ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ از 

ﺟﻤﻠﻪ ﺛﺒﻮت ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻜﻤﻞ (CFT)، ﻫﻤﺎﮔﻠﻮﺗﻴﻨﺎﺳﻴﻮن ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ (IHA) و اﻻﻳﺰا ﻛﻪ در زﻣﺮه روﺷﻬﺎي 

ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﺎﻻ در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺸﻤﺸﻪ ﺗﻚ ﺳﻤﻴﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟـﻲ آزﻣـﻮن ﻣـﺎﻟﺌﻴﻦ و CFT دو روش 

ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻬﺪاﺷﺖ دام ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺸﻤﺸﻪ در ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ .

 ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻮرد ﺑﻴﻤﺎري :

* ﺗﻚ ﺳﻤﻲ ﻣﺸﻜﻮك ﺑﻪ ﻣﺸﻤﺸﻪ : ﻣﻮردي ﻛﻪ واﺟﺪ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﻣﻮرد اﺷﺎره در ﻣﻘﺪﻣـﻪ (درﮔﻴـﺮي 

ﺑﺨﺶ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ و ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺴﻲ ) و ﻳﺎ ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﻣﺎﻟﺌﻴﻨﺎﺳﻴﻮن ﺑﻪ روش ﺑﻴﻦ ﺟﻠـﺪي درون ﭼﻜﻴﺪهاي از ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي اﺧﻄﺎرﻛﺮدﻧﻲ اﺳﺐ دﻛﺘﺮ ﺳﺎﻣﺪ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ ( 1391)


ﭘﻠﻜﻲ واﺟﺪ ﻋﻼﺋﻢ ﺗﻮرم ﭘﻠﻚ ﺗﻮام و ﻳﺎ ﺑﺪون ﭘﺮﺧﻮﻧﻲ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ و ﺑـﺪون ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﺗﺮﺷـﺤﺎت ﻣﻮﻛﻮﺳـﻲ -

ﭼﺮﻛﻲ از ﭼﺸﻢ ﺑﺎﺷﺪ . 

* ﺗﻚ ﺳﻤﻲ ﻣﺸﻤﺸﻪ ﻣﺜﺒﺖ : ﺑﻪ ﻣﻮردي اﻃﻼق ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ واﺟﺪ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑﻮده و ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎري 

از آن ﺟﺪا ﮔﺮدﻳﺪه و ﻳﺎ ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﻣﺎﻟﺌﻴﻨﺎﺳﻴﻮن ﺑﻪ روش ﺑﻴﻦ ﺟﻠﺪي درون ﭘﻠﻜﻲ واﺟﺪ ﻋﻼﺋﻢ ﺗـﻮرم 

ﭘﻠﻚ ﺗﻮأم ﺑﺎ ﭘﺮﺧﻮﻧﻲ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ و ﺗﺮﺷﺤﺎت ﻣﻮﻛﻮﺳﻲ - ﭼﺮﻛﻲ از ﭼﺸﻢ ﺑﺎﺷﺪ .

 ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل : واﻛﺴﻨﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﻣﺸﻤﺸـﻪ وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎي 

ﻛﻨﺘﺮل و رﻳﺸﻪ ﻛﻨﻲ آن ﺑﺮ ﻣﺤﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻮارد ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﻣﺸﻜﻮك، ﻏﺮﺑﺎﻟﮕﺮي ﺗـﻚ ﺳـﻤﻴﺎن آﻟـﻮده ﺑـﻪ 

ﻇﺎﻫﺮ ﺳﺎﻟﻢ و ﺣﺬف ﺣﻴﻮاﻧﺎت آﻟﻮده ﻳﺎ رآﻛﺘﻮر (Reactor)، اﺟﺮاي اﻟﺰاﻣـﺎت و ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ﺑﻬﺪاﺷـﺘﻲ (از 

ﻗﺒﻴﻞ ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﻛﺮدن ﻣﺤﻴﻂ، ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻟﻮازم) و اﻋﻤﺎل ﻣﻘﺮرات ﻗﺮﻧﻄﻴﻨﻪ اي ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑﺴـﻴﺎري از 

ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻮارد ﻣﺬﻛﻮر ﻣﺸﻤﺸﻪ را رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻛﻨﻨﺪ.